Sadık Hidayet

"Ömrümüz boyunca ölüm bize el eder, çağırır bizi. Her birimiz ansızın, sebepsiz düşüncelere dalmıyor muyuz, bu hayaller bizi öylesine sarıyor ki zamanı, mekanı fark etmez olmuyor muyuz? İnsan bilmez bile ne düşündüğünü; ama sonra kendini ve dış dünyayı hatırlamak, düşünmek için toparlanmak zorundadır. Bu da bir sesidir ölümün."

"Ahmakların sırtını sıvazlayan, sefilleri besleyen, ayak takımının hoşlandığı bu muhitte siz seçkin bir kişisiniz. Hırsınız, açgözlülüğünüz, alçaklığınız ve aptallığınız doğrultusunda kendinize bir düzen kurmuşsunuz; bunu himaye ediyorsunuz. Sizin gibilerin yaşayacağı bu ortamda hiçbir şey yapamam ben. Vücudum atıl ve batıl kalır."

"Şiirin anlamını bilmen de gerekmez; bilsen garip kaçardı zaten. Hayatında hiçbir zaman güzellik olmadı ve güzellik görmedin. Görsen de aklın ermez zaten. Güzel bir manzara seni asla cezbetmemiş; güzel bir yüz veya huzur verici bir musiki seni sarsmamış; ahenkli bir söz, yüce bir fikir kalbine hiç tesir etmemiş. Sen sadece midenle belinden aşağısının esiri olmuşsun. Sahip olduğun şu iğrenç hayatı zaman ve mekanda uzatmak için çırpınıyorsun."

"Belki dünya değişmemişti de yaşlılık ve umutsuzluk dolayısıyla her şey gençlik günlerindeki büyüleyici cazibesini ve güler yüzünü yitirmişti ona göre... Birkaç mutsuz hatıra, bir iki rezillik ve boşuna çırpınmadan başka bir şey kalmamıştı geride. Sadece kendi leşini o delikten bu deliğe sürüklemişti ve şimdi daha güzel günler beklentisinde değildi."

"Ölüm sesine kulaklarını tıkıyorlar, kendi kişiliklerini hayatın hayhuyu arasında yok ediyorlar! Mutasavvıflar ne demiş: 'Hakikat nuru bende tecelli ediyor.' Bense aksine, Ehrimen'in inişini bekliyorum. Şimdi olduğum gibi kendi içimde uyanık kalmak istiyorum."

"Karanlık odada resmin belirmesi gibi insanın içinde gizli olan şeyler de hayat koşturmacası ve kavgası içinde, o aydınlıkta boğulup ölüyor. Sadece karanlıkta ve sessizlikte görünüyor insana. Bu karanlık benim içimdeydi, onu yok etmek için boşuna uğraştım..."

Yazarların, salt kendi düşüncelerini belirli bir düzen olmaksızın kitaba aktarmaları normalde okuyucuda ara verme isteği uyandırır sürekli. Peyderpey okumak daha kolay gelir çünkü hikaye anlatır gibi akıcı bir anlatım olmaz. Her yazılan, kişinin kafasındaki öz fikirleri olduğu için okuduğunuzu yorumlamak da istersiniz. Hemen sonuna geleyim. Ne olacak acaba, tarzı bir merak uyandırmadığı için başı da birdir sonu da.

Bunu Tolstoy'un Itiraflarım kitabında da, aynı olmasa bile Yer Altından Notlar'da ve düşünce yazısı olmasa da Iskender Pala'nın Itiraf kitabına da yaşamıştım. Fakat Sadık Hidayet okuduğunuzda farklı bir şeyler olduğunu hemen anlıyorsunuz.

Yazarın iç dünyasının hem karamsar ve mistik olması hem de zaman zaman kendine karşı başka bir düşünce içine girmesi olsun, sizi pek sıkmıyor. Kitap sürekli olarak takıntılı bir insanın ölüm arayışı ile devam etmiyor.

Fakat incelenecek çok fazla şey de yok kitapta. Bunun için yeterli kaynak olmadığından değil, daha çok benim psikoloji alanında bilgim olmamasından dolayı. Eğer bu konuda eğitim almış birisi analizini yapsaydı, bana öyle geliyor ki çok ilginç noktaları yakalayıp yorumlayabilirdi.

Hemen hemen her toplulukta eşine rastgelebileceğiniz bir karakterdir Hacı Ağa. Iran'daki meşrutiyete karşı çıkıp diktatörlüğü ister başta, sonra demokrasi gelince de öncekini ister. Aslında bu yönetim şekillerini istediğinden ya da sevmediğinden değil de milleti nasıl kandıracağının derdindedir. Hangi yol bu konuda kendisinin işini kolaylaştırırsa hemen onu savunmaya başlar. Kitap boyunca değişen düşünceleri de etrafındaki kimseyi rahatsız etmez. Çünkü etrafındakiler zaten onun fikirlerine değer verdiğinden değil, parası olduğu için yanına gelirler.

Hacı Ağa her sayfada namustan ve ahlaktan bahseder. Her sayfada ise başka birine kötülük yapar. Aynı sayfada kendisini bile ne kadar iyi biri olduğuna dair kandırır.

Sadık Hidayet'i biraz geç keşfetmişim gibi geliyor. Okuduğum üç kitabını da çok beğendim. Böyle konular insanı sıkar ve sık sık ara verme ihtiyacı duyarsınız. Ancak Hidayet'in eserleri, öz bir anlatımla aklından geçenleri okuyucunun önüne seriyor.

Sadık Hidayet, söylemek istediklerini düşünce yazısı gibi kaleme almaktan ziyade sembolik olgular ve olaylar kullanıyor. Aylak Köpek'in hikayesini okuduğunuzda ise yüksek bir sınıftan aşağı sınıfa düşüp acı çekmeyi görebilirsiniz alt önerme olarak. Yahut da başkalarının elinden hazır olarak gelecek lüksün bir sonunun olduğunu ve herkesin eninde sonunda kendi ektiğiyle yetineceğini çıkarabiliriz. Farklı perspektiflerden çeşitli önermeler sunulabilir. Bu açıdan oldukça zengin bir hikayeydi bence.

Herhangi bir yazarın kitabını okumadan hayatı hakkında bilgi edinmekte her zaman fayda var. Sadık Hidayet ‘in bu eserini daha iyi özümsemek için biraz fazla bilgisele ihtiyaç duyabilirsiniz. İtina gösterilerek anlaşılması mümkün girift bir roman var karşımızda.

Kör Baykuş Çağdaş İran edebiyatının başyapıtlarından birisi. Eser İlk sayfasından itibaren bir labirentin içerisine giriyormuş hissi veriyor. Olay örgüsünden ziyade bir karakterin durumu üzerinden kurgulanmış bir eser. böyle girdaplı düşüncelere sahip bir eser okudum dersem yalan olur. Okuması ağır değildi gayet akıcıydı. Obsesif kompulsif bozukluk yaşayan bir baş kahramanın düşüncelerinin sarmalından müspet ya da menfi olarak etkilenmemek mümkün değil.

Sabahattin Ali’nin kuyucaklı Yusuf’taki ev halini anlatan söz bu eserdeki duruma bir nebze olsun ışık tutabilir ;
“Aynı evde, yan yana ve birbirine tamamen yabancı olarak yaşamak, feci bir şeydi.”

Edebi olarak karanlık ve gölge betimlemelerini okuduğunuz pasajlar, adeta karanlığın gölgesinden emarelerini izleyerek yol aldırıyor labirentin içerisinde.
Öyle bir hal alıyor ki içerisindeki dil, bu roman yazarın elinden değil, başkarakterinin düşüncelerinin dili olduğuna inandırıyor. Öyle keskin düşünce geçişlerinin içerisinde bunu bir roman olarak düşünmesi zor iken Sadık Hidayet ‘in ustaca geçişleri bu eserin ne kadar büyük bir yapıt olduğunu gösteriyor. Yüz sayfaya yakın bir romanın zihnin diplerini sıyırırcasına böyle kurgusal zenginlik içeren bir metine dökülmüş olması bile Kör Baykuş’u okunası bir eser yapıyor.

Romanın girift kurgusunun yapısını anlayabilmek için esrar kullanan bir keşin bu durumundan mütevellit düşüncelerinine sahip çıkamayan ve bu düşünce dilemmalarını halüsinasyonlara çevirerek hayatındaki olaylara yön vermeyi beceremeyen bir kişilikle bağ kurmamız gerektiğini bilmeniz gerekir.

Kör Baykuş ‘u gölge üzerinden betimlemesiyle labirentin çıkışını gösteriyor yazar…

Keyifli okumalar herkese